In 1653 vertrok de zeevaarder en VOC-boekhouder Hendrick Hamel (1630-1692) uit Batavia naar Japan. Het schip, de Sperwer, strandde aan de kust van Korea. De schipbreukelingen die de ramp hadden overleefd, werden gevangengenomen en uiteindelijk naar Seoel gebracht. Vele jaren later wist Hamel te ontsnappen. Hij beschreef voor de VOC de schipbreuk én het land Korea. Dat verslag is eeuwenlang de voornaamste informatiebron over dat land geweest.

In het jaar dat Hamel in Holland terugkeerde, 1668, bracht de Amsterdammer Gillis Joosten Saagman een geïllustreerde populaire uitgave op de markt; ’t Oprechte Journaal van de ongeluckige reyse van ’t jacht de Sperwer. Over de diverse uitgaven en drukken van Hamels verhaal gaat de tentoonstelling “Contrast”, te zien tot 7 januari 2019 in het naar Hamel genoemde museum in Gorinchem, de stad waar Hamel geboren werd en in ere wordt gehouden.

Saagman maakte het verhaal echter mooier en spannender dan het in werkelijkheid was, zonder twijfel om de verkoop te bevorderen. Zo voegt hij een illustratie toe van een olifant, terwijl er helemaal geen olifanten voorkomen op Korea. Saagman gaf in zijn eerste druk aan dat hij dat deed vanwege twee lege pagina’s, maar liet die kanttekening bij de tweede druk achterwege. In de derde druk kwam er ook nog een spannend verhaal bij over de olifant.

De olifant is Hansken. De afbeelding werd gekopieerd van de middenplaat van de reclameprent die Cornelis van Groenevelt eind jaren 40 had laten maken. Deze houtsnede was overigens al eerder door Saagman als illustratie gebruikt, en wel in zijn op 1664 gedateerde uitgave Van Linschotens Journael Van de derthien-jarighe Reise, te Water en te Lande …, p. 71, bij een beschrijving “Van den Oliphant” op p. 71-73. De kopiïst maakte een fout en zag Hanskens bek voor een tweede stel slagtanden aan.

De gekopieerde middenplaat ten behoeve van ’t Oprechte Journaal van Gillis Saagman (1653)